झिका व्हायरस : गर्भवती आणि बालकांसाठी 10 खबरदारी उपाय

झिका विषाणूचे अनेक प्रकरणे महाराष्ट्रात आढळून आले आहे खास करून पुण्यात याचा शिरकाव जास्त प्रमाणात पाहावयास मिळत आहे. झिका व्हायरस हा एक विषाणूजन्य आजार आहे जो एडिस मादी डासामुळे पसरतो. विशेषतः गर्भवती महिलांसाठी हा व्हायरस धोकादायक ठरतोय. आरोग्य तज्ज्ञांनी गर्भवती महिलांनी कोणती काळजी घ्यावी याबद्दल सल्ला दिला आहे.

अनेक देशांमध्ये दहशत पसरवल्यानंतर आता झिका विषाणू  भारतातही फोफावताना दिसत आहे. गर्भवती महिला आणि मुलांना झिका विषाणूचा संसर्ग होण्याचा सर्वाधिक धोका असतो. झिका विषाणूच्या दुष्परिणामांमुळे ,गर्भवती महिलांचे बाळ अविकसित मेंदूने जन्माला येते. तर झिका विषाणूचा इतिहास काय आहे आणि त्याची लागण झाल्यावर कोणती लक्षणे दिसतात आणि ते टाळण्यासाठी आपण कोणते उपाय करू शकता ते जाणून घेऊया.

झिका व्हायरस काय आहे?
झिका व्हायरस हा एक विषाणू आहे जो एडिस मादी डासाच्या चावण्यामुळे पसरतो. हा डास मुख्यतः कमी पाण्यामध्ये वाढतो. झिका व्हायरसाचा संसर्ग झाल्यास गर्भवती महिलांच्या बाळाच्या आरोग्यावर गंभीर परिणाम होऊ शकतो. गर्भवती महिलांना झिका व्हायरसामुळे होणाऱ्या संसर्गामुळे त्यांच्या बाळाच्या मेंदूविकासात अडथळा येऊ शकतो, ज्यामुळे मायक्रोसेफली (लहान डोक्याचा आकार) सारखी गंभीर समस्या निर्माण होऊ शकते.

झिका विषाणूचा इतिहास 
झिका विषाणूचा इतिहास झिका डासांचा विषाणू एडिस डासांच्या चाव्याद्वारे मानवांमध्ये पसरतो. डेंग्यूच्या डासाप्रमाणे तो दिवसाही सक्रिय असतो. वर्ष 1947 मध्ये, युगांडाच्या जंगलात प्रथमच, हा संसर्ग माकडांच्या समाजात पसरला. यानंतर, 1951 मध्ये, झिका विषाणू संसर्ग (ZIKA VIRUS) पहिल्यांदा मानवांमध्ये आढळला. 2007 पर्यंत, झिका संसर्ग केवळ आफ्रिका आणि आशियाच्या काही भागात आढळला. यानंतर, 2016 मध्ये, ब्राझीलमध्ये त्याचा कहर इतका पसरला की जागतिक आरोग्य संघटना (डब्ल्यूएचओ)अगदी सार्वजनिक आरोग्यासाठी आणीबाणीची स्थिती घोषित केली आणि आता ही चिंताजनक बाब आहे की त्यांच्या देशात राजस्थानमध्ये झिका विषाणूची डझनभर प्रकरणे नोंदली गेली आहेत.

झिका व्हायरस चिन्हे आणि लक्षणे 
झिका विषाणूची लागण झाल्यावर कोणती लक्षणे दिसतात ते आम्हाला कळवा जेणेकरून आम्ही त्यांना वेळीच टाळण्याचे मार्ग शोधू शकू. हे वाचा 
1. डासांच्या चाव्याव्दारे झिका पसरतो. हा डास सकाळी आणि संध्याकाळी सर्वाधिक सक्रिय असतो. लक्षात ठेवा की हा डास अस्वच्छ पाण्यात प्रजनन करतो.
2. झिका विषाणू डासांपासून मानवापर्यंत आणि आईपासून गर्भापर्यंत पसरू शकतो. या विषाणूची लागण होण्याची लक्षणे लगेच दिसू शकत नाहीत. लक्षणे दिसण्यासाठी 3 ते 14 दिवस लागू शकतात.
3. या विषाणूची लागण होण्याची लक्षणे लगेच दिसू शकत नाहीत. लक्षणे दिसण्यासाठी 3 ते 14 दिवस लागू शकतात. 
4. यामुळे ग्रस्त लोक सौम्य ताप, नेत्रश्लेष्मलाशोथ, डोकेदुखीची तक्रार करू शकतात.
5. सांध्यातील वेदना व्यतिरिक्त, पुरळांच्या खुणा देखील शरीरात दिसू शकतात.
6. त्याचा प्रभाव 2 दिवसांपासून 1 आठवड्यापर्यंत टिकू शकतो 
7. जर हा विषाणू वीर्यापर्यंत पोहोचला, तर तो सुमारे 2 आठवडे टिकतो, त्यामुळे झिका प्रभावित भागात राहणाऱ्या लोकांना सुरक्षित सेक्स करण्याचा सल्ला दिला जातो.
8. झिका प्रभावित भागात रक्त दान करण्यापासून परावृत्त करण्याचा सल्ला देखील दिला जातो. 
9. झिका विषाणू हा खरं तर मज्जासंस्थेचा आजार आहे आणि याला गुइलेन-बार सिंड्रोम असेही म्हणतात. यामुळे, अनेक परिस्थितींमध्ये, तात्पुरता अर्धांगवायू देखील होतो. 
10. गर्भवती महिलांना या आजारात सर्वाधिक धोका असतो. न जन्मलेल्या बाळाच्या मेंदूच्या विकासास अडथळा आणू शकतो. 

झिका विषाणू टाळण्यासाठी टिपा
 सर्वात महत्वाची गोष्ट म्हणजे सावधगिरी हाच टाळण्याचा एकमेव मार्ग आहे. झिका विषाणूचा प्रादुर्भाव टाळण्यासाठी, डेंग्यूच्या डासांपासून बचाव करण्यासाठी आपण करत असलेल्या त्याच पायऱ्या पुन्हा करा. हे झिका व्हायरस उपचार सल्ला/उपाय देखील वाचा 
1.डासांच्या जाळ्यांचा वापर करा, दिवसाही मच्छरप्रवण भागात पूर्ण कपडे घाला. 
2.कुलरमध्ये किंवा घरात इतर कोणत्याही ठिकाणी साचलेले पाणी असेल तर ते ताबडतोब स्वच्छ करा जेणेकरून हे डासांची पैदास होणार नाही. 
3.डास प्रतिबंधक वापरा 
4.चाचणीशिवाय रक्त देऊ नका
5.डब्ल्यूएचओच्या मते, जेव्हा लक्षणे दिसतात तेव्हा रक्त, मूत्र आणि वीर्य चाचण्यांद्वारे विषाणूची पुष्टी केली जाते.
6. या विषाणूच्या संसर्गावर सध्या कोणताही इलाज नाही. 
7.अधिक द्रव प्या 
8.लक्षणे दिसल्यास ताबडतोब जवळच्या हॉस्पिटल किंवा डॉक्टरांशी संपर्क साधा.

घरामध्ये डासांची उत्पत्ती कशी टाळावी?

• पाण्याची योग्य व्यवस्था: घरामध्ये पाणी साठवताना त्याची योग्य काळजी घ्या. पाच ते सहा दिवसांपेक्षा जास्त काळ पाणी साठवून ठेवू नका.
• पाण्याचे भांडे झाकून ठेवा: पाणी साठवण्यासाठी वापरलेली भांडी नेहमी झाकून ठेवा. उघड्यावर पाणी राहू नका.
• फूलदाणी आणि इतर वस्तू: फूलदाणी, कूलर आणि इतर वस्तूंमध्ये पाणी साठवू देऊ नका. त्यातील पाणी नियमित बदलत राहा.
• कचरा व्यवस्थापन: घराच्या आजूबाजूला असलेला कचरा व्यवस्थित साफ करा. विशेषतः प्लास्टिकच्या बाटल्या, कॅन, टायर यासारख्या वस्तूंमध्ये पाणी साठून डासांची उत्पत्ती होऊ शकते.
• घराच्या बाहेर पाणी साठवणे: जर बाहेर पाणी साठवावे लागले तर त्यावर झाकण ठेवावे.

डासांपासून संरक्षणासाठी उपाय

• डास प्रतिबंधक औषधं: डासांपासून बचाव करण्यासाठी डास प्रतिबंधक क्रीम्स किंवा स्प्रे वापरा.
• मच्छरदाणीचा वापर: झोपताना मच्छरदाणीचा वापर करा.
• सुरक्षित कपडे: शक्यतो लांब बाह्यांचे कपडे घाला ज्यामुळे डासांना चावणे कठीण जाईल.
• विंडो स्क्रीन: घरातील खिडक्या आणि दरवाज्यांना मच्छरदाणी लावा. त्यामुळे डास घरात येऊ शकणार नाहीत.
• डासांचा फवारा: घरामध्ये डासांचा फवारा मारा. नियमित फवारणी केल्यास डासांची संख्या कमी होईल.
• गर्भवती महिलांसाठी विशेष सल्ला
• आरोग्य तपासणी: नियमित आरोग्य तपासणी करा. झिका व्हायरसच्या लक्षणांची माहिती डॉक्टरांना द्या.
• डॉक्टरांचा सल्ला: गर्भावस्थेदरम्यान कोणतेही लक्षणे दिसल्यास त्वरित डॉक्टरांचा सल्ला घ्या.
• प्रवास टाळा: झिका व्हायरस प्रभावित भागात जाण्याचे टाळा.
• आराम: पुरेशी विश्रांती घ्या आणि आपल्या आहाराकडे लक्ष द्या.
• शरीरातील पाण्याचे प्रमाण: पुरेसे पाणी प्या आणि शरीरात पाण्याचे प्रमाण ठेवा.

उपचार
झिका व्हायरसची लक्षणे सामान्यतः सौम्य असतात. यामध्ये ताप, डोकेदुखी, सांधेदुखी, डोळ्यांची लाली, आणि शरीरावर रॅश येणे यांचा समावेश होतो. परंतु, गर्भवती महिलांमध्ये या विषाणूचा संसर्ग झाल्यास गंभीर परिणाम होऊ शकतात. म्हणून, जर कोणतीही लक्षणे दिसल्यास त्वरित डॉक्टरांचा सल्ला घ्या.

गर्भवती महिलांनी तसेच बालकांनी झिका व्हायरसपासून संरक्षण घेण्यासाठी आवश्यक ती काळजी घ्यावी. आरोग्य तज्ज्ञांच्या सल्ल्यानुसार आपल्या आरोग्याची आणि आपल्या बाळाच्या आरोग्याची काळजी घ्या. घरातील आणि आजूबाजूच्या परिसरातील स्वच्छतेची काळजी घेणे अत्यंत आवश्यक आहे. जर आपण सर्वांनी योग्य ती काळजी घेतली तर झिका व्हायरसाचा प्रसार रोखता येऊ शकतो.