मुलांसाठी आरोग्यदायी महाराष्ट्रीयन ७ नाश्ताच्या रेसिपी

लहान मुलांना सकाळी नाष्ट्याची सवय गरजेची आहे कारण नाश्ता ऊर्जा पुरवतो, मेंदूची कार्यक्षमता वाढवतो, आणि एकाग्रता सुधारतो. नाश्ता नियमितपणे घेतल्याने पोषणमूल्ये मिळतात, शारीरिक व मानसिक विकासासाठी महत्त्वपूर्ण असतात. यामुळे मुलांची शालेय कार्यक्षमता आणि एकूणच आरोग्य सुधारते.
लहान मुलांना सकाळी नाश्ता करण्याची सवय असणे अत्यंत गरजेची आहे. खालील कारणे यामागे आहेत:

१. उर्जेची पूर्तता:
रात्रभर उपाशी राहिल्यामुळे शरीरातील ऊर्जा कमी होते. सकाळच्या नाश्त्यामुळे मुलांना आवश्यक ऊर्जा मिळते ज्यामुळे त्यांची दिवसभराची शारीरिक व मानसिक कार्यक्षमता वाढते.

२. बौद्धिक विकास:
सकाळी नाश्ता केल्यामुळे मेंदूला आवश्यक पोषक तत्वे मिळतात, ज्यामुळे एकाग्रता, स्मरणशक्ती आणि शिकण्याची क्षमता सुधारते.

३. शारीरिक स्वास्थ्य:
नियमित नाश्ता केल्यामुळे मुलांचे वजन नियंत्रित राहते आणि ते स्थूलतेपासून दूर राहतात. नाश्ता न केल्यामुळे मुलांमध्ये अवेळी खाण्याची प्रवृत्ती वाढते, ज्यामुळे अपचन, गॅस्ट्रिक समस्या इत्यादी होऊ शकतात.

४. पोषणाची पूर्तता:
सकाळच्या नाश्त्यात पोषणयुक्त पदार्थांचा समावेश असल्यास मुलांना प्रोटीन, कॅल्शियम, फायबर, आणि इतर जीवनसत्त्वांची पूर्तता होते. हे पदार्थ मुलांच्या शारीरिक व मानसिक विकासासाठी आवश्यक आहेत.

५. चांगल्या सवयींचा विकास:
लहानपणापासून नाश्ता करण्याची सवय लावल्यास ती सवय आयुष्यभर टिकते. यामुळे पुढे जाऊन त्यांच्या खाण्याच्या सवयी आरोग्यपूर्ण राहतात.

६. शाळेत चांगली कामगिरी:
सकाळच्या नाश्त्यामुळे मुलांची ध्यानधारणा आणि स्मरणशक्ती सुधारते, ज्यामुळे शाळेत त्यांची कामगिरी उत्तम राहते.

महाराष्ट्रात सामान्यतः सर्वच घरात बनणाऱ्या पौष्टीक व आरोग्यदायी  सात निरोगी नाश्त्याच्या पाककृती येथे आहेत:

१. पोहे

साहित्य:

• १ कप चपटा पोहे
• १ मध्यम कांदा, बारीक चिरलेला
• १ हिरवी मिरची, बारीक चिरलेली
• १/४ टीस्पून मोहरी
• १/४ टीस्पून हळद पावडर
• ८-१० कढीपत्ता
• २ टेबलस्पून शेंगदाणे
• चवीनुसार मीठ
• १ टेबलस्पून तेल
• ताजी कोथिंबीर, चिरलेली
• लिंबू 

पद्धत :

• पोहे मऊ होईपर्यंत पाण्यात स्वच्छ धुवा, नंतर पाणी काढून टाका.
• कढईत तेल गरम करून त्यात मोहरी टाका आणि तडतडू द्या.
• शेंगदाणे घालून गोल्डन ब्राऊन होईपर्यंत तळा.
• चिरलेला कांदा, हिरवी मिरची आणि कढीपत्ता घाला. कांदे पारदर्शक होईपर्यंत परतावे.
• त्यात हळद, मीठ, पोहे घाला. चांगले मिसळा.
• काही मिनिटे शिजवा, ताज्या कोथिंबीरच्या पानांनी सजवा आणि लिंबाच्या फोडीसह सर्व्ह करा.

२. थालीपीठ

साहित्य:

• १ कप मल्टीग्रेन भाजणी
• १ छोटा कांदा, बारीक चिरलेला
• १ हिरवी मिरची, बारीक चिरलेली
• १/४ टीस्पून हळद पावडर
• चवीनुसार मीठ
• आवश्यकतेनुसार पाणी
• स्वयंपाकासाठी तेल
• ताजी कोथिंबीर, चिरलेली

पद्धत:

• एका भांड्यात मल्टीग्रेन पीठ, चिरलेला कांदा, हिरवी मिरची, हळद, मीठ आणि ताजी कोथिंबीर मिक्स करा.
• पीठ तयार करण्यासाठी हळूहळू पाणी घाला.
• पीठ लहान गोळे मध्ये विभाजित करा आणि पातळ करून तव्यांवर पसरवा.
• तवा गरम करा, थोडे तेल टाका आणि थालीपीठ दोन्ही बाजूंनी गोल्डन ब्राऊन होईपर्यंत शिजवा.
• दही किंवा चटणीसोबत गरमागरम सर्व्ह करा.

३. मिसळ पाव

साहित्य:

• १ कप अंकुरलेले मटकी
• १ मध्यम कांदा, बारीक चिरलेला
• १ टोमॅटो, बारीक चिरून
• १/२ टीस्पून मोहरी
• १/४ टीस्पून हळद पावडर
• १/२ टीस्पून लाल तिखट
• चवीनुसार मीठ
• १ टेबलस्पून तेल
• ताजी कोथिंबीर, चिरलेली
• लिंबू 
• पाव (ब्रेड रोल)

पद्धत:

• कोमट होईपर्यंत अंकुरलेले मटकी शिजवा.
• कढईत तेल गरम करून त्यात मोहरी टाका आणि तडतडू द्या.
• चिरलेला कांदा घालून गोल्डन ब्राऊन होईपर्यंत परतावे.
• चिरलेला टोमॅटो, हळद, काळा मसाला लाल तिखट आणि मीठ घाला. टोमॅटो मऊ होईपर्यंत शिजवा.
• शिजलेले मटकी घालून चांगले मिसळा. काही मिनिटे उकळवा.
• ताज्या कोथिंबीरीने,शेव टाकून सजवा आणि पाव आणि लिंबूच्या फोडींनी गरमागरम सर्व्ह करा.

४. साबुदाणा खिचडी

साहित्य:

• १ कप साबुदाणा
• १ मध्यम बटाटा, उकडलेले आणि चौकोनी काप 
• १/४ कप शेंगदाणे, भाजलेले आणि बारीक ग्राउंड
• १ हिरवी मिरची, बारीक चिरलेली
• १/४ टीस्पून जिरे
• चवीनुसार मीठ
• १ टेबलस्पून तेल
• ताजी कोथिंबीर, चिरलेली
• लिंबू 

पद्धत:

• साबुदाणा पाण्यात स्वच्छ धुवा आणि ४-५ तास किंवा रात्रभर भिजवा.
• कढईत तेल गरम करून त्यात जिरे टाका आणि ते फोडणी द्या.
• बारीक चिरलेली हिरवी मिरची आणि बटाटे घाला. काही मिनिटे परतून घ्या.
• भिजवलेला साबुदाणा, शेंगदाण्याचा कूट आणि मीठ घाला. चांगले मिसळा.
• काही मिनिटे शिजवा, ताज्या कोथिंबीरीने सजवा आणि लिंबाच्या चकत्याने सर्व्ह करा.

५. उपमा

साहित्य :

• १ कप रवा (रवा)
• १ मध्यम कांदा, बारीक चिरलेला
• १ हिरवी मिरची, बारीक चिरलेली
• १/४ टीस्पून मोहरी
• १/४ टीस्पून हळद पावडर
• ८-१० कढीपत्ता
• १ टेबलस्पून तेल
• चवीनुसार मीठ
• ताजी कोथिंबीर, चिरलेली
• लिंबू 

पद्धत:

• रवा गोल्डन ब्राऊन होईपर्यंत कोरडा भाजून घ्या. बाजूला ठेवा.
• कढईत तेल गरम करून त्यात मोहरी टाका आणि तडतडू द्या.
• चिरलेला कांदा, हिरवी मिरची आणि कढीपत्ता घाला. कांदे पारदर्शक होईपर्यंत परतावे.
• हळद आणि मीठ घाला.
• २ कप पाणी घालून एक उकळी आणा.
• गुठळ्या होऊ नयेत म्हणून सतत ढवळत असताना हळूहळू भाजलेला रवा घाला.
• मिश्रण घट्ट होईपर्यंत आणि रवा शिजेपर्यंत शिजवा.
• ताज्या कोथिंबीरीने सजवा आणि लिंबाच्या चकत्याने गरम सर्व्ह करा.

६. पिठल​

साहित्य :

• १ कप बेसन ( बेसन )
• १ मध्यम कांदा, बारीक चिरलेला
• १ हिरवी मिरची, बारीक चिरलेली
• १/४ टीस्पून मोहरी
• १/४ टीस्पून हळद पावडर
• ८-१० कढीपत्ता
• चवीनुसार मीठ
• १ टेबलस्पून तेल
• ताजी कोथिंबीर, चिरलेली
• आवश्यकतेनुसार पाणी

पद्धत:

• कढईत तेल गरम करून त्यात मोहरी टाका आणि तडतडू द्या.
• चिरलेला कांदा, हिरवी मिरची आणि कढीपत्ता घाला. कांदे पारदर्शक होईपर्यंत परतावे.
• हळद आणि मीठ घाला.
• एका भांड्यात बेसन पाण्यात मिसळून गुळगुळीत पीठ बनवा.
• सतत ढवळत असताना हळूहळू कढईत पीठ घाला.
• मिश्रण घट्ट होईपर्यंत आणि बेसन शिजेपर्यंत शिजवा.
• ताज्या कोथिंबीरीने सजवा आणि भाकरी किंवा भाताबरोबर गरमागरम सर्व्ह करा.

७. मूग डाळ दसम्या 

साहित्य :

• १ वाटी मूग डाळ (हिरव्या वाटी), 2-3 तास भिजत ठेवा
• १ छोटा कांदा, बारीक चिरलेला
• १ हिरवी मिरची, बारीक चिरलेली
• १/४ टीस्पून हळद पावडर
• चवीनुसार मीठ
• आवश्यकतेनुसार पाणी
• स्वयंपाकासाठी तेल
• ताजी कोथिंबीर, चिरलेली

पद्धत:

• भिजवलेली मूग डाळ पाण्यात बारीक करून पातळसर पीठ बनवा.
• पिठात चिरलेला कांदा, हिरवी मिरची, हळद आणि मीठ घाला. चांगले मिसळा.
• तवा गरम करा, थोडे तेल टाका आणि एक पीठ घाला. चांगला दसम्या बनवण्यासाठी ते समान प्रमाणात पसरवा.
• दोन्ही बाजूंनी गोल्डन ब्राऊन होईपर्यंत शिजवा.
• गरमागरम चटणी किंवा दह्यासोबत सर्व्ह करा.

या पाककृती केवळ आरोग्यदायी नसून स्वादिष्ट आणि बनवायला सोप्या आहेत. आपल्या न्याहारीचा आनंद घ्या! लहान मुलांना सकाळी नाश्ता देताना तो पौष्टिक व संतुलित असावा, जसे की फळे, दूध, अंडी, संपूर्ण धान्याचे पदार्थ इत्यादी. यामुळे त्यांना सकाळपासूनच आवश्यक ऊर्जा व पोषण मिळेल.