महाराष्ट्र आरोग्य विभागातर्फे मंकीपॉक्ससाठी मार्गदर्शक तत्त्वे जारी!!

महाराष्ट्र आरोग्य विभागाने मंकीपॉक्ससाठी मार्गदर्शक तत्त्वे जारी केली आहेत. या मार्गदर्शक तत्त्वांमध्ये मंकीपॉक्सच्या प्रकरणांचे निदान, उपचार आणि प्रतिबंध याबाबतच्या सूचनांचा समावेश आहे. खाली या मार्गदर्शक तत्त्वांचा संक्षिप्त आढावा दिला आहे. 

आफ्रिकेत मंकीपॉक्सची केसेस वाढत आहेत आणि हे तुम्हाला वाटते त्यापेक्षा अधिक गंभीर असू शकते. 2022 मध्ये जागतिक आरोग्य संघटनेने जागतिक आणीबाणी घोषित केलेला हा आजार पुन्हा चिंतेचा विषय बनला आहे. आफ्रिकेच्या विविध भागांतून जवळपास 27000 केसेस नोंदवली गेली आहेत. या आजाराने सुमारे 1100 लोकांचा बळी घेतला आहे, ज्यात लहान मुलांचाही समावेश आहे.

जागतिक आरोग्य संघटनेचे प्रमुख टेड्रोस ॲधानोम गेब्रेयसस यांनी मंकीपॉक्स वर तातडीची बैठक बोलावली आहे. 

जागतिक आरोग्य संघटनेचे प्रमुख टेड्रोस ॲधानोम गेब्रेयसस यांनी मंकीपॉक्सच्या प्रसाराबाबत तातडीची बैठक बोलावली आहे हे खूप महत्त्वाचे आहे. डीआरसी (डेमोक्रॅटिक रिपब्लिक ऑफ काँगो) बाहेर मंकीपॉक्स चा प्रसार आणि आफ्रिकेतून आंतरराष्ट्रीय स्तरावर त्याच्या संभाव्य प्रसाराच्या चिंतेच्या पार्श्वभूमीवर, आंतरराष्ट्रीय आरोग्य नियमांनुसार आपत्कालीन समिती बोलावण्याचा निर्णय घेतला आहे.

ही समिती हा उद्रेक आंतरराष्ट्रीय चिंतेची सार्वजनिक आरोग्य आणीबाणी दर्शवतो का यावर विचार करेल. समितीत विविध क्षेत्रातील स्वतंत्र तज्ञांचा समावेश असेल, आणि ही बैठक शक्य तितक्या लवकर होण्याची अपेक्षा आहे. या निर्णयामुळे जागतिक आरोग्य समुदायाच्या व्यापक प्रतिक्रिया आणि उपाययोजनांवर भर दिला जाईल, ज्यामुळे या संकटाचा सामना अधिक प्रभावीपणे करता येईल.

मंकीपॉक्ससाठी मार्गदर्शक तत्त्वे:

ताप, थकवा, डोकेदुखी, अंगदुखी, आणि सामान्य अशक्तपणा यासारखी प्राथमिक लक्षणे ओळखण्यावर भर देण्यात आला आहे.
लक्षणे दिसल्यास त्वरीत वैद्यकीय सल्ला घेण्याचा सल्ला देण्यात आला आहे.

चाचणी आणि निदान:

मंकीपॉक्सच्या संशयित प्रकरणांमध्ये रुग्णांची तपासणी आणि लक्षणांचे विश्लेषण करण्यासाठी आवश्यक चाचण्या कराव्यात.
निदानासाठी RT-PCR चाचणीचा वापर करावा.

उपचार:

मंकीपॉक्ससाठी सध्या कोणताही विशिष्ट उपचार उपलब्ध नाही. म्हणून, लक्षणांवर आधारित उपचार करावेत.
आवश्यक असल्यास रुग्णांना आयसोलेशनमध्ये ठेवावे आणि त्यांची काळजी घेण्यासाठी वैद्यकीय सुविधा उपलब्ध करून द्यावी.

संक्रमणाचा प्रसार रोखणे:

संक्रमित व्यक्तीच्या संपर्कात आलेल्या लोकांचे तातडीने तपासणी करावी.
संक्रमित व्यक्तींच्या संपर्कात येणाऱ्या आरोग्य कर्मचाऱ्यांनी योग्य ती सुरक्षा साधने (PPE) वापरावीत.
सार्वजनिक ठिकाणी जाण्यापूर्वी आवश्यक काळजी घेणे आणि संक्रमणाचा धोका टाळण्यासाठी हात स्वच्छ ठेवणे.

लसीकरण:

मंकीपॉक्स विरुद्ध उपलब्ध लसींचा योग्य वापर करण्यासाठी वैद्यकीय मार्गदर्शन घेणे.
धोका असलेल्या व्यक्तींना लसीकरण करणे आवश्यक आहे.

मंकीपॉक्स म्हणजे काय आणि त्याला असे का म्हणतात?

मंकीपॉक्स (Mpox) हा एक विषाणूजन्य रोग आहे जो Poxviridae कुटुंबातील ऑर्थोपॉक्स विषाणू वंशाचा सदस्य आहे, ज्याचा स्मॉलपॉक्स (चेचक) विषाणूसोबत जवळचा संबंध आहे.

हे नाव "मंकीपॉक्स" का दिले गेले?

हा आजार प्रथम 1958 मध्ये प्रयोगशाळेतील माकडांमध्ये आढळला होता, ज्यामुळे याचे नाव "मंकीपॉक्स" ठेवले गेले. विषाणू मानवी जनसमूहात प्रथम 1970 मध्ये आढळला, जेव्हा डेमोक्रॅटिक रिपब्लिक ऑफ काँगो (DRC) मध्ये चेचक असण्याचा संशय असलेल्या एका मुलापासून विषाणू वेगळा करण्यात आला. त्या नंतर, मध्य आणि पश्चिम आफ्रिकेत मंकीपॉक्सचे अनेक प्रकरणे आढळली आहेत.

मंकीपॉक्स विषाणूशी संबंधित मुख्य तथ्ये:

माहित असलेला व्हायरस: मंकीपॉक्स हा एक ज्ञात व्हायरस आहे आणि तो नवीन नाही.
उत्पत्ती: हा मंकीपॉक्स  विषाणूमुळे होतो, जो Poxviridae कुटुंबातील ऑर्थोपॉक्स विषाणू वंशाचा सदस्य आहे.
DNA व्हायरस: मंकीपॉक्स विषाणू एक DNA विषाणू आहे, म्हणून तो कोविड किंवा फ्लू सारखा वेगाने बदलत नाही.
लक्षणे: हा आजार सामान्यतः 2 ते 4 आठवड्यांपर्यंत लक्षणे असलेला स्व-मर्यादित आजार असतो.
प्रसार: हा आजार संक्रमित व्यक्तीच्या रक्त, त्वचेचे घाव, शरीरातील द्रवपदार्थ, श्वासोच्छवासाचे थेंब किंवा दूषित सामग्री (उदा. कपडे, अंथरूण) यांच्या जवळच्या संपर्काद्वारे मानवांमध्ये पसरतो.
प्राण्यांमधील प्रसार: आफ्रिकेत, रोप गिलहरी, वृक्ष गिलहरी, गॅम्बियन पाऊच केलेले उंदीर, डॉर्मिस, माकडांच्या विविध प्रजाती आणि इतर प्राण्यांमध्ये Mpox विषाणूचे पुरावे सापडले आहेत.
खाद्य-प्रसाराचा धोका: अपर्याप्तपणे शिजवलेले मांस आणि संक्रमित प्राण्यांचे इतर प्राणी उत्पादनांचे सेवन देखील संभाव्य जोखीम घटक असू शकते.
गर्भावस्थेदरम्यान प्रसार: व्हायरस प्लेसेंटाद्वारे आईपासून गर्भापर्यंत पसरू शकतो, ज्यामुळे जन्मजात मंकीपॉक्स होऊ शकतो.
इतर देशांमध्ये प्रसार: आफ्रिकेबाहेरील प्रकरणे आंतरराष्ट्रीय प्रवास किंवा आयात केलेल्या प्राण्यांशी संबंधित आहेत. यू.एस. मध्ये मंकीपॉक्सची पहिली नोंद 2003 मध्ये झाली.
लक्षणीयता: सुदैवाने, मंकीपॉक्स तुलनेने कमी प्राणघातक आहे. स्मॉलपॉक्सच्या 30% मृत्यू दराच्या तुलनेत, मंकीपॉक्समुळे 1% ते 3% रुग्णांचा मृत्यू होतो.
लैंगिक प्रसार: मंकीपॉक्स विषाणू लैंगिक क्रियाकलापांदरम्यान पसरू शकतो, आणि बहुतेक प्रकरणांमध्ये गुप्तांगांवर आणि आसपासच्या भागावर जखमा दिसतात.
प्रभावित समूह: प्रामुख्याने समलिंगी आणि उभयलिंगी तरुण पुरुषांमध्ये हा आजार आढळून येत आहे.

मंकीपॉक्स (Mpox) लक्षणे 
मंकीपॉक्स (Mpox) ची लक्षणे मानवांमधील चेचकांच्या लक्षणांसारखीच असतात परंतु ती सौम्य असतात. लक्षणांमध्ये हे समाविष्ट आहे:

• ताप
• डोकेदुखी
• स्नायू दुखणे
• पाठदुखी
• सुजलेल्या लिम्फ नोड्स
• अस्वस्थतेची सामान्य भावना
• थंडी वाजते 
• थकवा
• तीव्र पुरळ
• खोल अशक्तपणा

इंक्युबेशन कालावधी जो संसर्गापासून ते Mpox साठी लक्षणे दिसण्यापर्यंतचा काळ असतो साधारणतः 5-21 दिवसांचा असतो. हा आजार साधारणपणे 2-4 आठवडे टिकतो. ताप दिसू लागल्यानंतर, म्हणजे 1 ते 3 दिवसांत किंवा काहीवेळा त्याहूनही अधिक काळ, संक्रमित व्यक्तीच्या चेहऱ्यावर पुरळ उठते आणि नंतर शरीराच्या इतर भागांमध्ये पसरते.

याउलट, स्मॉलपॉक्स किंवा Mpox लस घेतलेल्या लोकांमध्ये नोंदवलेल्या लक्षणांमध्ये हे समाविष्ट आहे:

• सौम्य ताप
• थकवा
• सुजलेल्या ग्रंथी
• लालसरपणा
• इंजेक्शन साइटवर खाज सुटणे

मंकीपॉक्स (Mpox) उपचार
Mpox विषाणू संसर्गावर सध्या कोणताही सिद्ध सुरक्षित उपचार नाही. यासाठी प्रामुख्याने संक्रमण प्रतिबंधावर लक्ष केंद्रित करणे आवश्यक आहे. हा सामान्यतः एक स्वयं-मर्यादित रोग आहे जो 14 ते 21 दिवसांच्या दरम्यान स्वतःला बरे करतो आणि प्रकरणे सामान्यतः सौम्य असतात. तथापि, मुले, गर्भवती महिला किंवा इतर आरोग्य परिस्थितींमुळे रोगप्रतिकारक शक्ती कमी असलेल्या व्यक्तींसह काही व्यक्तींमध्ये हे गंभीर असू शकते. उद्रेक नियंत्रित करण्यासाठी, चेचक लस, अँटीव्हायरल आणि लस इम्यून ग्लोब्युलिन (VIG) वापरल्या जाऊ शकतात.

जनजागृती:

जनतेत मंकीपॉक्सबाबत जागरूकता निर्माण करणे.
लोकांना स्वच्छता आणि सुरक्षिततेचे पालन करण्यास प्रोत्साहन देणे.
संपूर्ण महाराष्ट्रात या मार्गदर्शक तत्त्वांचे पालन करण्याचे आवाहन करण्यात आले आहे, ज्यामुळे मंकीपॉक्सचा प्रसार रोखता येईल आणि राज्यातील नागरिकांचे आरोग्य सुरक्षित ठेवता येईल.