पालकांनो तुम्ही तुमच्या मुलांना या सेफ्टी टिप्स शिकवल्या आहेत का?

मुलं वाढवणे सर्वात अवघड गोष्टी पैकी एक आहे त्यात आजकालचे बदलेल वातावरण वकानावर येणाऱ्या किळसवाण्या गोष्टी त्यामुळे एक पालक म्हणून अनामिक भीती प्रत्येक पालकात आपसूक जोपासली जाते म्हणून आम्ही या ब्लॉग मध्ये मुलांना असभ्य वर्तन करणाऱ्या व्यक्तींपासून दूर ठेवण्यासाठी पालकांनी काही महत्त्वाच्या गोष्टींची काळजी नमूद केलेली आहे. खालील पॅरेंटिंग टिप्स तुम्हाला या बाबतीत मदत करू शकतात:

पालकांनी मुलांना आधी सेफ्टी रूल्स शिकवावे 

• मुलांना त्यांच्या भावनांना ओळखायला आणि त्याबद्दल बोलायला शिकवा. जर कोणी त्यांना अस्वस्थ करेल, तर ते ताबडतोब तुम्हाला सांगायला शिकवा.
• मुलांना 'गुड टच' आणि 'बॅड टच' यातील फरक स्पष्ट करा. त्यांना समजवा की कोणत्याही अस्वस्थ करणाऱ्या स्पर्शाबाबत त्यांनी त्वरित सांगावे.
• मुलांना काही ठराविक सुरक्षा नियम शिकवा. उदाहरणार्थ, "कधीही कोणाच्या परवानगीशिवाय कोणाच्या गाडीत बसू नका" किंवा "कोणत्याही व्यक्तीच्या हातातले खाणे किंवा भेटवस्तू घेऊ नका."
• मुलांना 'नो' म्हणण्याची परवानगी द्या आणि त्यांना हक्काने नकार देण्यास शिकवा. त्यांना समजवा की त्यांचे 'नो' महत्त्वाचे आहे आणि त्याबाबत त्यांना कमीपणा वाटू नये.
• मुलांना कोणत्या व्यक्तींशी विश्वासाने बोलता येईल, हे शिकवा. आई, बाबा, शिक्षक, नातेवाईक यांसारख्या विश्वासार्ह व्यक्तींशी त्यांच्या शंका आणि प्रश्न शेअर करण्यास प्रोत्साहित करा.
• मुलांना अशा परिस्थितीत काय करावे, याचे प्रशिक्षण द्या. जर कोणी त्यांना असभ्य वर्तन केले किंवा घाबरवले, तर त्यांनी जोरात ओरडावे किंवा लगेच दूर पळावे.
• मुलांनी सोशल मीडियाचा वापर करताना सतर्क रहावे हे शिकवा. अनोळखी व्यक्तींच्या मित्रत्वाच्या ऑफरपासून दूर राहणे, वैयक्तिक माहिती शेअर न करणे याची जाणीव त्यांना द्या.
• मुलांना त्यांची वैयक्तिक हद्द (personal boundaries) ओळखायला शिकवा. त्यांना समजवा की कोणाला किती जवळ येऊ द्यायचे, हे त्यांचे ठरवण्याचा अधिकार आहे.
• मुलांना घरी आणि सार्वजनिक ठिकाणी सुरक्षित राहण्याचे नियम शिकवा. अनोळखी व्यक्तींशी संभाषण टाळणे, आई-बाबा जवळ नसल्यास सुरक्षित जागा शोधणे इत्यादी गोष्टींवर भर द्या.
• मुलांशी संवाद साधताना त्यांच्या भावनांचा आदर करा आणि त्यांच्यावर विश्वास ठेवून त्यांना बोलण्यासाठी प्रोत्साहित करा. मुलांना तुमच्यावर विश्वास वाटणे हे अत्यंत महत्त्वाचे आहे.
• घरी सकारात्मक वातावरण ठेवा, जेथे मुलांना सुरक्षित आणि समर्थन मिळेल. त्यांच्या दैनंदिन आयुष्यात त्यांच्या प्रश्नांची उत्तरे देताना शांतता आणि समजूतदारपणा दाखवा.
• जर तुमच्या मुलांना असभ्य वर्तनाचा अनुभव आला असेल किंवा त्यांच्या सुरक्षिततेबाबत त्यांना खूप चिंता वाटत असेल, तर त्वरित व्यावसायिक मदत घ्या.
• मुलांच्या आवडत्या क्षेत्रांचा शोध घ्या आणि त्यांना त्यात सहभागी होण्यासाठी प्रोत्साहित करा. त्यामुळे ते अधिक आत्मविश्वासाने आणि सकारात्मकतेने वागतील.
• मुलांना त्यांची स्वतःची सुरक्षितता आणि इतरांची देखील काळजी घेण्याची जबाबदारी ओळखायला शिकवा.
• काही विशिष्ट परिस्थितींमध्ये कसे वागावे, यासाठी रोल प्ले खेळा. मुलांना अशा अभ्यासांमुळे कोणत्याही असभ्य वर्तनास तोंड देण्याची तयारी होईल.

मुलांना अनोळखी लोकांपासून सुरक्षित ठेवणे हे प्रत्येक पालकांसाठी महत्त्वाचे असते. लहान मुले सहज विश्वास ठेवतात आणि त्यामुळे त्यांची सुरक्षा धोक्यात येऊ शकते. मुलांना अनोळखी लोकांपासून सावध ठेवण्यासाठी काही प्रभावी मार्गदर्शक टिप्स खाली दिल्या आहेत:

1. मुलांना अनोळखी लोकांचा धोका समजावून सांगा:
मुलांना अनोळखी लोकांबाबत सावधगिरी बाळगण्याचे महत्त्व समजावून सांगा. त्यांना अशा लोकांच्या विषयी माहिती द्या जे ओळखीच्या नसूनही त्यांच्याशी मैत्री करण्याचा प्रयत्न करतात. मुलांना कोणाशीही अनावश्यक संभाषण करणे किंवा कोणत्याही प्रकारच्या ऑफर स्वीकारणे टाळायला सांगा.

2. मुलांना 'गुड टच आणि बॅड टच' ची माहिती द्या:
मुलांना शारीरिक स्पर्शाचे प्रकार समजावून द्या. गुड टच आणि बॅड टच यातील फरक काय आहे हे स्पष्ट करा. जर कोणी त्यांना अस्वस्थ करत असेल तर त्यांनी लगेच तुम्हाला किंवा एखाद्या विश्वासू व्यक्तीला सांगावे.

3. सुरक्षितता नियम शिकवा:
मुलांना काही सोपे, पण महत्त्वाचे सुरक्षा नियम शिकवा. उदाहरणार्थ, 'कधीही अनोळखी व्यक्तीसोबत जाऊ नका,' 'आई किंवा बाबांच्या परवानगीशिवाय कुठेही जाऊ नका,' किंवा 'जर एखादा अनोळखी व्यक्ती तुम्हाला काही देत असेल, तर ते घेऊ नका.' या नियमांना पाळण्याचे महत्त्व पटवून द्या.

4. ऑनलाइन सुरक्षा:
डिजिटल युगात मुलांची ऑनलाइन सुरक्षा देखील तितकीच महत्त्वाची आहे. त्यांना सोशल मीडियावर अनोळखी व्यक्तींच्या मैत्रीच्या ऑफरपासून दूर राहायला शिकवा. तसेच कोणत्याही अनोळखी वेबसाइटवर किंवा अॅपवर वैयक्तिक माहिती शेअर करू नका हे समजावून सांगा.

5. घरी सुरक्षितता योजनांची चर्चा करा:
घरी सुरक्षिततेसाठी काही योजना ठेवा, जसे की, "कोणीही जर तुमच्याकडे अनपेक्षितपणे आला तर काय करायचे," किंवा "जर तुम्ही घरी एकटे असाल आणि दारावर कोणी आले तर काय करायचे." अशा परिस्थितीत मुलांनी कसे वागावे, याबाबत त्यांना प्रशिक्षण द्या.

6. सेफ्टी कोड वर्ड सेट करा:
तुमच्या कुटुंबासाठी एक सेफ्टी कोड वर्ड ठेवा. हे एक गुप्त शब्द असू शकतो जो फक्त तुम्ही आणि तुमच्या मुलांना माहित असेल. जर मुलांना कोणत्याही धोकेदायक परिस्थितीतून बाहेर पडायचे असेल तर ते तुम्हाला हा शब्द वापरून सूचित करू शकतील.

7. मुलांची स्वतःची सुरक्षा वाढवा:
मुलांना त्यांचे आत्मविश्वास वाढवायला शिकवा. त्यांना स्वतःच्या विचारांवर विश्वास ठेवायला शिकवा. जर त्यांना काहीतरी विचित्र वाटत असेल तर त्यांनी त्यावर तातडीने कारवाई करायला हवी.

8. अनोळखी लोकांबद्दल प्रश्न विचारा:
मुलांना काही वेळा अज्ञात परिस्थितीत विचारलेल्या प्रश्नांबद्दल उत्तरे देण्यासाठी तयार ठेवा. उदाहरणार्थ, "जर कोणी तुम्हाला विचारले की 'तुमच्या आईचे नाव काय आहे?' तर काय कराल?" अशा प्रश्नांमुळे मुलांची जागरूकता वाढेल.

9. मुलांच्या क्रियाकलापांचा मागोवा ठेवा:
मुलांच्या दैनंदिन क्रियाकलापांबद्दल सतत माहिती ठेवा. त्यांनी कोणते खेळ, अॅक्टिव्हिटी किंवा इतर उपक्रमांमध्ये सहभाग घेतला आहे हे जाणून घ्या. त्यांच्या मित्रांची, शाळेची आणि इतर व्यक्तींची माहिती ठेवा.

10. सर्वात महत्त्वाचे म्हणजे विश्वास निर्माण करा:
मुलांशी खुल्या संवादातून विश्वास निर्माण करा. त्यांनी कोणत्याही समस्येसाठी तुमच्याकडे विश्वासाने यावे याची खात्री करा. जर त्यांना काही अनवधानात वाटत असेल, तर ते ताबडतोब तुमच्याकडे येऊ शकतील.

11. फोटो आणि सोशल मीडिया शेयरिंगवर नियंत्रण ठेवा:
मुलांचे फोटो सोशल मीडियावर शेअर करताना सावधगिरी बाळगा. कोणतीही वैयक्तिक माहिती किंवा लोकेशन माहिती सार्वजनिकपणे शेअर करू नका. हे मुलांच्या सुरक्षिततेसाठी महत्त्वाचे आहे.

12. शाळेची सुरक्षा व्यवस्था तपासा:
शाळेत मुलांच्या सुरक्षिततेसाठी कोणत्या उपाययोजना आहेत, हे तपासा. शाळेतील सुरक्षेबाबत शंका असल्यास शाळेशी चर्चा करा आणि आवश्यक ती माहिती घ्या.

13. गंभीर परिस्थितीत कसे वागायचे हे शिकवा:
मुलांना जर काही गंभीर धोका जाणवला तर त्यांनी कोणत्या उपाययोजना कराव्यात हे शिकवा. उदाहरणार्थ, जर कोणी त्यांना जबरदस्तीने गाडीत बसवायचा प्रयत्न केला, तर त्यांनी जोरात ओरडावे किंवा पळून जायचा प्रयत्न करावा.

14. समाजाच्या सहकार्याची भूमिका:
आपल्या समाजातील इतर पालक आणि मुलांसह सुरक्षितता विषयक चर्चासत्रे आयोजित करा. अशा प्रकारे, मुलांमध्ये सुरक्षा विषयक जागरूकता वाढेल आणि त्यांना एकमेकांच्या अनुभवातून शिकता येईल.

15. सुरक्षा शिबिरांमध्ये सहभाग:
मुलांना आत्मरक्षा शिबिरांमध्ये सहभागी करा. अशा शिबिरांमुळे मुलांना स्वतःची रक्षा कशी करावी, हे शिकता येईल.

16. मुलांच्या भावना आणि चिंता ऐका:
मुलांच्या भावना आणि चिंतेबद्दल सतत ऐका आणि त्यांच्यासोबत चर्चा करा. त्यांच्या अनुभवांना आणि विचारांना योग्य मूल्य द्या.

17. आपत्ती व्यवस्थापन योजना तयार करा:
आपत्ती किंवा अपघातांच्या परिस्थितीत मुलांना काय करावे, हे शिकवा. घरातील अपघात, आग, भूकंप, इ. परिस्थितीत सुरक्षिततेसाठी आवश्यक असलेली माहिती त्यांना द्या.

18. मुलांची स्वतःची जबाबदारी ओळखा:
मुलांना त्यांच्या स्वतःच्या सुरक्षिततेसाठी जबाबदार बनवायला शिकवा. त्यांना त्यांच्या कृतींचे परिणाम समजावून सांगा.

19. सतत मुलांच्या सुरक्षिततेची पुनरावृत्ती करा:
सुरक्षिततेच्या नियमांची पुनरावृत्ती करत राहा. त्यामुळे मुलांना हे नियम त्यांच्या दैनंदिन जीवनाचा भाग बनवायला मदत होईल.

20. सकारात्मकता आणि प्रेरणा द्या:
मुलांना नेहमी सकारात्मक राहायला आणि आत्मविश्वास वाढवायला प्रोत्साहन द्या. अशा प्रकारे, त्यांनी कोणत्याही धोकेदायक परिस्थितीला धीराने तोंड द्यावे.

मुलांना अनोळखी लोकांपासून सुरक्षित ठेवणे हे फक्त त्यांच्या सुरक्षिततेसाठीच नाही, तर त्यांच्या मानसिक आणि शारीरिक आरोग्यासाठीही अत्यावश्यक आहे. अशा प्रकारे मुलांना योग्य मार्गदर्शन करून आणि त्यांना त्यांच्या स्वतःच्या सुरक्षिततेची जबाबदारी शिकवून, तुम्ही त्यांना अनोळखी लोकांपासून दूर ठेवू शकता. मुलांना असभ्य वर्तन करणाऱ्या व्यक्तींपासून दूर राहणे आणि सुरक्षितता याबाबत जागरूक करणे हे पालक म्हणून आपले कर्तव्य आहे. या टिप्स वापरून तुम्ही तुमच्या मुलांना सुरक्षित ठेवण्यास मदत करू शकता.