व्हिटॅमिन बी १२ च्या कमतरतेची कारणे, लक्षणे आणि प्रतिबंध टिप्स!!

हे विचित्र वाटू शकते मात्र हे खरे आहे की १० पैकी ७ आहार आणि फिटनेस रुग्णांना व्हिटॅमिन बी १२ च्या कमतरतेचा त्रास होतो ही डॉक्टरांनी दिलेली आकळेवारी सांगते. हे जाणून घेण्यासाठी फक्त मुलांचे निस्तेज ,फिकट गुलाबी चेहरे पाहणे आणि त्यांना विचारणे आवश्यक आहे की त्यांना दिवसभर उदासीन आणि कमी ऊर्जा वाटते का. जर उत्तर झटपट होकार देत असेल, तर कदाचित व्हिटॅमिन बी १२ त्यांचा पाठलाग करत आहे! आम्ही येथे सांगू इच्छितो की आज आपल्या समाजात व्हिटॅमिन बी १२ अत्यंत सामान्य आणि सर्रास रुग्ण आहे.

व्हिटॅमिन बी १२ म्हणजे काय आणि त्याची गरज का आहे?

व्हिटॅमिन बी १२ किंवा कोबालामिन हे एक आवश्यक पाण्यात विरघळणारे जीवनसत्व आहे जे सामान्यतः अंडी, मासे, शेलफिश, मांस आणि दुग्धजन्य पदार्थ यासारख्या विविध पदार्थांमध्ये आढळते.बी 12 लाल रक्तपेशींच्या निर्मिती आणि परिपक्वतासाठी जबाबदार आहे. हे आपल्या शरीरातील अनुवांशिक सामग्री बनवण्यासाठी फोलेटसह देखील कार्य करते. बहुतेक जीवनसत्त्वांप्रमाणे, शरीर बी १२ बनवू शकत नाही. त्याऐवजी, ते अन्न किंवा पूरक पदार्थांमधून मिळणे आवश्यक आहे.

व्हिटॅमिन बी १२ च्या कमतरतेची लक्षणे

अशक्तपणा हा  बी १२ च्या कमतरतेचा अंतिम टप्पा आहे. व्हिटॅमिन बी 12 च्या कमतरतेची चिन्हे आणि लक्षणे जाणून घेण्यासाठी ब्लॉग वाचा:

• थकवा, सुस्ती, अशक्तपणा किंवा हलके डोके दुखणें 
• स्मरणशक्ती कमी होणे, दिशाहीन होणे
• स्नायू कमकुवतपणा, कडकपणा आणि स्नायू घट्टपणा
• असंयम
• निम्न रक्तदाब
• दृष्टी समस्या
• स्मृतिभ्रंश, मनोविकार
• मूड गडबड आणि नैराश्य
• जलद हृदयाचा ठोका आणि श्वास
• फिकट त्वचा
• जीभ दुखणे
• हिरड्यांमधून रक्तस्त्राव होण्यासह सहज जखम होणे किंवा रक्तस्त्राव होणे
• पोटदुखी आणि वजन कमी होणे
• अतिसार किंवा बद्धकोष्ठता
• बोटे आणि पाया मध्ये मुंग्या येणे किंवा बधीरपणा, इ.

व्हिटॅमिन बी १२ च्या कमतरतेची कारणे

व्हिटॅमिन बी १२ ची कमतरता सामान्यत: अशा लोकांमध्ये आढळते ज्यांची पचनसंस्था ते खाल्लेल्या अन्नातून बी १२ पुरेसे शोषत नाहीत. बी १२ मालाबसोर्प्शनच्या कारणांमध्ये हे समाविष्ट आहे:

• आतड्यांसंबंधी डिस्बिओसिस (पचनमार्गातील सूक्ष्मजीव असंतुलन इ.)
• आतड्याची जळजळ
• एट्रोफिक जठराची सूज (पोट श्लेष्मल त्वचा जळजळ)
• हायपोक्लोरहायड्रिया (पोटातील ऍसिडची कमतरता)
• अपायकारक अशक्तपणा (एक स्वयंप्रतिकार रोग)
• औषधे (विशेषत: ऍसिड-दमन करणारी औषधे)
• शस्त्रक्रियेदरम्यान नायट्रस ऑक्साईडचा एक्सपोजर
• लहान आतड्याला प्रभावित करणार्‍या परिस्थिती, जसे की सेलिआक रोग आणि क्रोहन रोग
• अति मद्य सेवन
• आम्ल-कमी करणाऱ्या औषधांचा दीर्घकाळ वापर

व्हिटॅमिन बी १२ च्या कमतरतेचा धोका कोणाला आहे?
हे एकमेव जीवनसत्व आहे जे आपण वनस्पती किंवा सूर्यप्रकाशातून मिळवू शकत नाही, व्हिटॅमिन बी १२ च्या कमतरतेचा सर्वाधिक धोका असलेले लोक कठोर शाकाहारी असतात. हे शाकाहारी लोकांमध्ये आढळते कारण जीवनसत्वाचे सर्वोत्तम अन्न स्त्रोत प्राणी उत्पादने आहेत. धोका असलेल्या इतरांमध्ये ६० वर्षांपेक्षा जास्त वयाचे वृद्ध लोक, स्तनपान करणारी अर्भकं आणि शाकाहारी मातांपासून जन्मलेली बाळं आहेत. 

व्हिटॅमिन बी १२ ची कमतरता कशी टाळायची
मुलांमध्ये बी १२ ची कमतरता टाळण्यास मदत करणारा आहार. व्हिटॅमिन बी १२ समृध्द असलेले काही पदार्थ खाऊन बहुतेक लोक व्हिटॅमिनबी १२ ची कमतरता टाळू शकतात. हे आहेत:

• शेलफिश, क्लॅम्स, ऑयस्टर, लॉबस्टर, मॅकेरल, ट्यूना आणि सॅल्मनसारखे सीफूड
• चिकन आणि मटण सारखे मांस, विशेषतः यकृत
• अंडी
• व्हिटॅमिन बी १२ चे काही शाकाहारी स्त्रोत आहेत (जरी प्राणी स्त्रोतांच्या तुलनेत कमकुवत स्त्रोत आहेत):
• दुग्धजन्य पदार्थ जसे दूध, दही, ताक आणि चीज
• यीस्ट अर्क स्प्रेड (मार्माइट)
• दह्यातील पाणी पावडर
• फोर्टिफाइड सोया दूध आणि टोफू
• मजबूत तृणधान्ये
• व्हिटॅमिन बी १२ साठी शिफारस केलेले दैनिक डोस
• ८ वर्षांपर्यंतची मुले: दररोज ०.४ ते ०.९ मायक्रोग्राम.
• ८ वर्षांपेक्षा जास्त वयाची मुले: दररोज १.२ ते २.४ मायक्रोग्राम.
• १९ वर्षांपेक्षा जास्त वयाचे प्रौढ: २.४ मायक्रोग्राम प्रतिदिन.
• गर्भवती महिला: दररोज २.६ मायक्रोग्राम.
• स्तनपान करणारी महिला: दररोज २.८ मायक्रोग्राम.

 व्हिटॅमिन बी १२ ची कमतरता शरीरात खूप हळूहळू करते आणि येणार्‍या बर्याच काळासाठी कोणताही इशारा सिम्टम देत नाही. या स्थितीकडे दुर्लक्ष करू नये म्हणून, जेव्हा शंका असेल तेव्हा, संबंधित रक्त चाचणीसाठी जाणे ही सर्वोत्तम कल्पना असेल.

लक्षात ठेवा, व्हिटॅमिन बी १२ च्या कमतरतेशी संबंधित गुंतागुंत रोखणे त्याच्या उपचारापेक्षा सोपे आहे. सनशाईन व्हिटॅमिन: मुलांमध्ये हाडे आणि दातांच्या आरोग्यासाठी महत्त्वपूर्ण आहे.