मुलांसाठी औषधी वनस्पती आणि मसाल्यांचे आरोग्य फायदे

मसाले हे आपल्या स्वयंपाकघराचा अविभाज्य भाग आहेत. आपण आपल्या स्वयंपाकघरात अनेक प्रकारचे मसाले वापरतो, जसे की हळद, धणे, जिरे, मेथी, अजवाईन, हिंग इत्यादींचा रोजच्या जेवणात समावेश होतो. मसाल्यांमुळे जेवण सुवासिक आणि चविष्ट तर होतेच, पण आरोग्यही चांगले राहते. तुम्ही ऐकलेच असेल की प्रत्येक खाण्या-पिण्याचा परिणाम होतो. त्यांचा योग्य वापर केल्याने अनेक गंभीर आजारांपासून दूर राहण्यास मदत होते आणि दैनंदिन मसाल्यांच्या बहुतांश औषधी गुणधर्मांची आपल्याला माहिती नसते.

तुमच्या स्वयंपाकघरात वापरलेले ५ मसाले आणि त्यांचे औषधी गुणधर्म. 

जायफळ : 
जायफळ हिवाळ्यात उपयुक्त मानले जात असले तरी त्याच्या औषधी गुणधर्मामुळे आयुर्वेदात ते वर्षभर उपयुक्त मानले जाते. हे कार्मिनिटिव्ह आणि अँथेलमिंटिक आहे. जायफळ चव आणि सुगंधासाठी अन्नामध्ये जोडले जाते. त्याचे औषधी गुणधर्मही कमी नाहीत. लहान मुलांना जुलाब, सर्दी, खोकला झाल्यास जायफळ गरम पाण्यात टाकून चाटावे. यामुळे तुमच्या मुलाची भूक वाढेल आणि अन्नाचे पचनही व्यवस्थित होईल. जायफळ फार कमी प्रमाणात वापरले जाते याची नेहमी काळजी घ्या.
 
हिंग: 
लहान मुलांच्या पोटात वायू तयार होणे सामान्य आहे. ६ महिन्यांचे बाळ खूप लहान आहे. अनेक वेळा मूल गरजेपेक्षा जास्त दूध पितात त्यामुळे त्याला पचनास त्रास होतो. आईच्या दुधाशिवाय डबाबंद दूध बाळाला पाजल्यानेही पोटाचा त्रास होऊ शकतो. मुलांच्या आहारातील बदलामुळे त्यांना बद्धकोष्ठतेचीही तक्रार असते. क्षुल्लक गोष्टीसाठी लहान मुलांना औषध देणेही योग्य नाही. यासाठी काही लहान-मोठे उपाय करूनही मुलाला दिलासा दिला जाऊ शकतो. पोटात गॅस तयार झाल्यावर पाण्यात थोडी हिंग टाकून पेस्ट बनवा. ही पेस्ट मुलाच्या नाभीभोवती लावा. यामुळे बाळाला गॅसच्या दुखण्यापासून आराम मिळेल. बाळाला न्युमोनिया झाला असेल तर त्याला हिंगाचे पाणी ठराविक अंतराने देत राहा, लवकरच न्यूमोनियापासून आराम मिळेल. बरगड्यांमध्ये दुखत असल्यास पाण्यात हिंग मिसळा आणि ते पाणी बरगड्यांवर लावा. बरगड्याच्या दुखण्यात लवकरच आराम मिळेल.

काळी मिरी:

काळी मिरी फक्त जेवणाची चव वाढवण्यासाठी उपयुक्त नाही. पोटाचे आजार आणि सर्व प्रकारचे ताप दूर करण्यासाठी याचा विशेष उपयोग होतो. त्यामुळे भूक वाढते. गाईच्या दह्यात काळी मिरी चोळून डोळ्यांवर लावल्याने रातांधळेपणा दूर होतो. सर्दी-खोकल्यात काळी मिरी पावडर आणि मध चाटल्याने फायदा होतो. लक्षात ठेवा, काळी मिरी मुलांच्या आवाक्याबाहेर ठेवा, ती त्यांची त्वचा, डोळे इत्यादींसाठी हानिकारक ठरू शकते.
 
हळद :

हळद पूर्णपणे प्रतिजैविक आहे. हळदीच्या सेवनाने रोगप्रतिकारक शक्ती मजबूत होते आणि आजारी पडण्याची शक्यता कमी होते. सामान्य सर्दी देखील हळदीच्या वापराने बरी होते. दुधात हळद मिसळून प्यायल्याने शरीरातील जखमा लवकर भरतात. परंतु हे लक्षात घेण्यासारखे आहे की लहान मुलांसाठी हळदीचा वापर अगदी कमी प्रमाणात केला पाहिजे, अन्यथा त्यांचे नुकसान होऊ शकते.
 
मेथी :

मेथी दिसायला लहान असली तरी आरोग्याशी संबंधित अनेक गुणांनी परिपूर्ण आहे. यामध्ये प्रथिने, फायबर, व्हिटॅमिन सी, नियासिन, पोटॅशियम आणि लोह भरपूर प्रमाणात असते. याचे सेवन केल्याने पचनक्रियेवर सकारात्मक परिणाम होतो आणि बद्धकोष्ठता, गॅस सारख्या समस्या दूर होतात. तुमच्या घरातील एखाद्या मुलाच्या पोटात जंत असल्यास हिरव्या मेथीचा वापर करणे खूप फायदेशीर आहे. यासाठी बाळाला मेथीचा रस द्यावा. त्यामुळे त्याच्या पोटातील जंत मरतील.

जरी हे सर्व मसाले लहान मुलांसाठी खूप फायदेशीर आहेत, परंतु थोडासा निष्काळजीपणा मुलांसाठी फायदेशीर होण्याऐवजी हानिकारक ठरू शकतो. तसेच, तुमच्या मुलाच्या कोणत्याही समस्येसाठी तुम्ही केवळ घरगुती उपायांवर अवलंबून राहू नका आणि अपेक्षित फायदा न झाल्यास लवकरात लवकर तुमच्या डॉक्टरांशी संपर्क साधा.

मुलांच्या आरोग्याशी संबंधित माहिती सोप्या मराठी भाषेत वाचण्यासाठी आणि तुमच्या आरोग्याशी संबंधित प्रश्नांची उत्तरे मिळवण्यासाठी, तुमचे प्रश्न आमच्या पालकत्व तज्ञांना येथे विचारा...