पहिल्या महिन्यात गर्भवतीने काय खावे? लक्षणे आणि खबरदारी!!

'अभिनंदन! तुम्ही गरोदर आहात!' गरोदर असण्याची ही चांगली बातमी हा जोडप्याच्या जीवनातील सगळ्यात आनंदी क्षण असतो पण बातमी कळताच तो क्षण साजऱ्या करण्या आधीच, गर्भवती जोडप्यावर मित्र आणि नातेवाईकांकडून सल्ल्याचा भडीमार केला जातो. बहुतेक सल्ले सावधगिरी, अन्न निवडी आणि आरोग्य यावर केंद्रित असतात. गरोदरपणाचा पहिला महिना खूप महत्त्वाचा असतो. स्त्रीला ती गर्भवती असल्याचे कळण्यापूर्वीच शारीरिक बदल होऊ शकतात. बाळाच्या वाढीसाठी शरीर ओव्हरटाईम करत असते. संप्रेरक बदल देखील गतिमान होतात आणि पहिल्या महिन्यात मूड बदलतात. या नाजूक काळात, सावधगिरी बाळगणे आणि शरीरात होणार्‍या बदलांबद्दल जागरूक राहणे, गर्भधारणेसाठी आईला तयार करू शकते.

पहिल्या महिन्यातील गरोदरपणाची सर्वात सामान्य लक्षणे
मासिक पाळी चुकणे हे स्त्रीच्या लक्षात आलेले गर्भधारणेचे पहिले लक्षण आहे. पहिल्या महिन्यात गर्भधारणेची सुरुवातीची चिन्हे सहसा स्पष्ट होत नाहीत. दिसू शकतील अशा काही लक्षणांमध्ये हे समाविष्ट आहे:

• पायांना गोळा येणे
• स्वभावाच्या लहरी
•  पाठदुखी
• क्रॅम्पिंग
• स्पॉटिंग
• वारंवार मूत्रविसर्जन
• थकवा
• संवेदनशील आणि वेदनादायक स्तन
• मळमळ
• भरल्यासारखे वाटत आहे
• अन्नाची लालसा आणि अन्नाचा तिरस्कार
• बद्धकोष्ठता
• डोकेदुखी
• संवेदनशील हिरड्या
• नाक बंद
• तळवे मध्ये लालसरपणा
• जास्त सेक्स ड्राइव्ह नसणे
• चेहरा आणि शरीरात रंगद्रव्य
• खाज सुटणे
• स्पायडर शिरा

काही स्त्रिया कदाचित यापैकी बहुतेक किंवा कोणतेही बदल अनुभवत नाहीत. याशिवाय, या परिस्थितीतून जाण्यासाठी निश्चित वेळ नाही. काहींना पहिल्या त्रैमासिकात ही लक्षणे जाणवू शकतात, काहींना दुसऱ्या आणि/किंवा तिसर्‍यामध्ये आणि इतरांना ही लक्षणे अजिबात जाणवू शकत नाहीत.

किती लवकर गर्भधारणेची पुष्टी केली जाऊ शकते?
पहिली मासिक पाळी चुकल्यानंतर दहा दिवसांनंतर, गर्भधारणेची पुष्टी केली जाऊ शकते. गर्भवती झाल्यावर लघवीतील एचसीजी संप्रेरकाची पातळी मोठ्या प्रमाणात वाढते. होम प्रेग्नेंसी किट एकदा एचसीजी शोधण्यायोग्य पातळीपर्यंत पोहोचल्यानंतर या वाढीची चाचणी करू शकतात. शरीराला एचसीजीची ओळखण्यायोग्य पातळी विकसित करण्यासाठी वेळ लागतो.

घरी गर्भधारणा कशी तपासायची?
OTC (ओव्हर-द-काउंटर) गर्भधारणा चाचण्या मेडिकल स्टोअरमध्ये उपलब्ध आहेत ज्या सामान्यत: मानवी कोरिओनिक गोनाडोट्रॉपिन (hCG) नावाच्या संप्रेरकासाठी मूत्र तपासतात. जर एखादी गर्भवती असेल तरच एचसीजी असते. जर फलित अंडी गर्भाशयाच्या बाहेर किंवा गर्भाशयाच्या अस्तराशी जोडली गेली तरच ते सोडले जाते. यापैकी बहुतेक घरगुती चाचण्या अचूक असतात. जर एखाद्याची गर्भधारणा चाचणी निगेटिव्ह आली आणि तरीही तिला काही दिवसांत मासिक पाळी येत नसेल तर पुन्हा तपासणी करणे उचित आहे.

गर्भधारणेचा शोध घेतल्यानंतर लगेच डॉक्टरांना भेट द्यावी का?

 खाली दिलेली सुलभ चेकलिस्ट तुम्हाला अशा टिप्सचे मार्गदर्शन करेल ज्या तुम्हाला गर्भधारणेच्या शारीरिक आणि मानसिक मागण्यांना तोंड देण्यास मदत करतील.

• होम टेस्ट पॉझिटिव्ह येताच तुमच्या प्रसूतीतज्ञ/स्त्रीरोगतज्ज्ञांशी भेटीची वेळ निश्चित करा
• तुमच्या डॉक्टरांच्या सल्ल्यानुसार फॉलिक अ‍ॅसिड सारखी सप्लिमेंट घ्या
• धूम्रपान आणि अल्कोहोल सोडा
• कॅफिनचे सेवन कमी करा
• संतुलित आहार घ्या
• भरपूर विश्रांती घ्या
• हायड्रेशन राखा
• तणाव टाळा
• पेल्विक फ्लोर व्यायामासह मध्यम व्यायाम (कोणतीही गुंतागुंत नसल्यास) करा
• मसाज करा
• निरोगी जीवनशैली राखा
• कोणतेही औषध किंवा घरगुती उपाय करण्यापूर्वी तुमच्या डॉक्टरांचा सल्ला घ्या
• मळमळ होऊ देणारे पदार्थ/तीव्र वास टाळा
• हॉट टब आणि सॉना बाथमध्ये पाय बुडवणे टाळा
• पाळीव प्राण्यांशी संपर्क मर्यादित करा

पहिल्या महिन्यात हवाई(विमान) प्रवास सुरक्षित आहे का?
पहिल्या तिमाहीत गर्भपात होण्याची शक्यता सर्वाधिक असते. अशा कोणत्याही सहलींची योजना करण्यापूर्वी, विशेषत: लांब पल्ल्याच्या उड्डाणांचा समावेश करण्यापूर्वी आपल्या डॉक्टरांकडून ग्रीन सिग्नल घेणे उचित आहे. जास्त वेळ बसणे किंवा न हलणे यामुळे डीप वेन थ्रोम्बोसिस (DVT) होण्याचा धोका वाढू शकतो, ही अशी स्थिती आहे ज्यामध्ये पाय किंवा शरीराच्या इतर भागांमधील नसांमध्ये रक्ताच्या गुठळ्या तयार होतात.

गरोदरपणाच्या पहिल्या महिन्यात कोणते अन्न खावे?
निरोगी पौष्टिक आहार निरोगी गर्भधारणा सुनिश्चित करेल. गरोदर स्त्रियांनी गरोदरपणात खाणे आवश्यक असलेल्या अत्यंत पौष्टिक अन्नामध्ये हे समाविष्ट आहे:

• दुग्धजन्य पदार्थ जसे की ग्रीक योगर्ट, दूध, प्रोबायोटिक्स
• मसूर, वाटाणे, सोयाबीन, चणे, सोयाबीन आणि शेंगदाणे यासारख्या शेंगा
• संपूर्ण अंडी आणि ऑर्गन मीट
• हिरव्या पालेभाज्या जसे की मोहरी, चुलाई, पुदिना, मेथी आणि बथुआ
• संपूर्ण धान्य तृणधान्ये जसे की तांदूळ फ्लेक्स, गव्हाचा डालिया, गव्हाचा कोंडा, गव्हाचे जंतू, बिया
• फळे जसे की टरबूज, सफरचंद, आंबा, नाशपाती, डाळिंब, केळी आणि इतर व्हिटॅमिन-सी समृद्ध फळे
• सुका मेवा जसे की मनुका, पिस्ता, अक्रोड सारखे काजू
• दूध, सूप आणि इतर द्रवांसह ८-१० ग्लास पाणी

गरोदरपणात कोणते अन्न टाळावे?
कोणतीही न शिजवलेली कोंबडी, कच्चे मांस जसे की सुशी किंवा सीफूड टाळा ज्यात साल्मोनेला सारख्या बॅक्टेरियामुळे दूषित होण्याचा धोका वाढतो. कच्ची अंडी देखील टाळली पाहिजे कारण ते देखील सॅल्मोनेलाने दूषित होऊ शकतात. मऊ चीज आणि पाश्चराइज्ड दूध टाळा ज्यामुळे लिस्टीरिया होऊ शकते. न धुतलेली फळे आणि भाज्या खाणे टाळा कारण त्यांच्यामध्ये असलेल्या मातीच्या अंशांमध्ये टॉक्सोप्लाझ्मा नावाचा परजीवी असू शकतो ज्यामुळे टॉक्सोप्लाज्मोसिस होऊ शकतो.

आपल्या गर्भात दुसरे जीवन जगणे हा एक अनोखा अनुभव आहे जो मातृत्वाचा आधार आणि सार आहे. गर्भधारणा हा महिलांसाठी भावनिक आणि शारीरिकदृष्ट्या आव्हानात्मक काळ असतो. पहिला महिना हा तुमच्या बाळाच्या विकासासाठी अत्यंत महत्त्वाचा काळ असतो तेव्हा स्वतःची आणि बाळाची काळजी घ्या!!