नाग पंचमी हा हिंदू धर्मातील एक प्रमुख सण आहे, जो नाग देवतांच्या पूजेसाठी ओळखला जातो. हा सण श्रावण महिन्याच्या शुक्ल पक्षातील पाचव्या दिवशी साजरा केला जातो. नाग पंचमीच्या दिवशी नाग देवता व त्यांच्या प्रतिमा पूजल्या जातात. या दिवशी नागांची पूजा करून त्यांना दूध, लाह्या, फळे व गोडधोड नैवेद्य अर्पण केले जाते. हा सण विशेषतः महाराष्ट्र, कर्नाटक, आंध्र प्रदेश, आणि बिहार या राज्यांमध्ये मोठ्या उत्साहाने साजरा केला जातो.

नाग पंचमीच्या सणाच्या पौराणिक कहाण्या देखील आहेत. त्यातील एक कहाणी म्हणजे कृष्णाने बालपणी कालियानागाचा पराभव केला होता, त्यानंतर नाग पंचमी साजरी करण्यात आली. याचप्रमाणे, महाभारतात देखील या सणाची महत्त्वाची कथा आहे, ज्यात जनमेजय राजाने सर्प यज्ञ करून आपल्या वडिलांचा बदला घेतला होता. या सणामुळे लोकांच्या मनात नागांविषयी आदर आणि भीतीचा मिश्रित भाव निर्माण झाला आहे.

नाग पंचमीच्या सणाचे महत्त्व:
नाग पंचमीच्या दिवशी नागांची पूजा केल्याने पापक्षय होतो आणि सुख-समृद्धी प्राप्त होते असा विश्वास आहे. नाग पंचमी सणानिमित्त लोक घरांच्या अंगणात नाग देवतांची चित्रे काढतात. तसेच, काही ठिकाणी नागांच्या प्रतिमा मातीच्या कुंडीत ठेवून पूजा करतात. या दिवशी स्त्रिया उपवास धरून नाग देवतेची पूजा करतात आणि त्यांच्या कुटुंबासाठी आशीर्वाद मागतात.

नाग पंचमीच्या सणाच्या निमित्ताने नाग देवतांना दूध अर्पण करणे ही प्रथा आहे. याशिवाय, लोक या दिवशी विशेष गोडधोड पदार्थ तयार करतात आणि आपल्या कुटुंबीयांसोबत आनंदाने हा सण साजरा करतात.

मुलांसाठी नाग पंचमीच्या रेसिपी:
नाग पंचमीच्या दिवशी मुलांसाठी खास गोडधोड रेसिपी तयार करणे हा आनंदाचा भाग आहे. यामुळे मुलांना या सणाचे महत्त्व आणि परंपरा समजतात.

पारंपरिक पौष्टिक गुळ घालुन केलेली गव्हाची खीर
गव्हाची खीर रेसिपी
साहित्य:

• गहू - 1 कप
• गूळ - 1 कप (बारीक चिरलेला)
• बदाम आणि काजू - थोडे (कापलेले)
• चारोळी - थोडी
• वेलची पावडर - 1/2 चमचा
• जायफळ पावडर - 1/4 चमचा
• दूध - आवश्यकतेनुसार

कृती:
गहू तयार करणे:

1/2 कप गहू घ्या ते रात्रभर भिजत घालून ठेवा त्याच पाणी सकाळी निथळून एका सुती कापडावर फॅन खाली पसरवून घ्या व 3 ते 4 तास कपड्यात बांधून ठेवा नंतर एका खलबत्यात कुटून घ्या किंवा मिक्सरमध्ये जाडसर वाटून घ्या व यात पाणी टाकून गव्ह्याचा कोंडा अलगत काढून घ्या. 
यामुळे गव्ह्याचा कोंडा निघून जाईल.
गहू कुकरमध्ये घाला आणि मध्यम आचेवर 7-8 शिट्टया काढून शिजवून घ्या.

गहू शिजवणे:

• कुकर थंड झाल्यावर शिजवलेला गहू काढून घ्या. गहू एकदम मऊ शिजला पाहिजे.
• शिजलेला गहू छान स्मॅश करून घ्या त्यात तूप आणि त्यात दूध घालून उकळायला ठेवा.
• त्यात बारीक चिरलेला गूळ घाला आणि गहू व दूध एकत्र शिजवा.

खीर तयार करणे:

• मंद आचेवर गव्हाची खीर शिजवण्यासाठी ठेवा.
• त्यात बदाम आणि काजूचे काप, चारोळी, वेलची पावडर, आणि जायफळ पावडर घाला.
• हे सर्व घटक 8-10 मिनिटे शिजवा. 
• मंद आचेवर गव्हाची खीर 10 मिनिटे शिजवून घ्या.

गरमागरम गव्हाची खीर तयार आहे.

ही खीर कानोल्या बरोबर खूप सुंदर लागते.

टिप:
खीर शिजवताना दूधाचे प्रमाण आपल्याला हवे तसे कमी-जास्त करू शकता.
जायफळ आणि वेलची पावडर खीरला स्वादिष्ट बनवतात, त्यामुळे त्यांचा वापर आवर्जून करा.

2. नारळाचे लाडू:
साहित्य:
खोवलेला नारळ - 2 कप
साखर - 1 कप
दूध - 1/2 कप
वेलदोडा पूड - 1/2 चमचा
तूप - 1 चमचा
कृती:
1. एका पातेल्यात तूप गरम करून त्यात खोवलेला नारळ घाला.
2. हलक्या आचेवर नारळ परतून घ्या.
3. त्यात दूध आणि साखर घाला.
4. मिश्रण घट्ट होईपर्यंत शिजवा.
5. वेलदोडा पूड घालून चांगले ढवळा.
6. मिश्रण थंड झाल्यावर लाडू वळा.

3. पुऱ्या:
साहित्य:

• गव्हाचे पीठ - २ कप
• तूप - १ चमचा
• पाणी - आवश्यकतेनुसार
• मीठ - चवीनुसार
• तळण्यासाठी तेल

कृती:
1. एका भांड्यात गव्हाचे पीठ, तूप, आणि मीठ एकत्र करा.
2. पाणी घालून पीठ मळून घ्या.
3. छोट्या गोळे करून पुऱ्या लाटून घ्या.
4. गरम तेलात तळून पुऱ्या तयार करा.

4. रव्याचा शिरा:
साहित्य:

• रवा - १ कप
• दूध - २ कप
• साखर - १ कप
• तूप - २ चमचे
• वेलदोडा पूड - १/२ चमचा
• सुकामेवा - सजावटीसाठी

कृती:
1. एका कढईत तूप गरम करून त्यात रवा भाजून घ्या.
2. दुसऱ्या पातेल्यात दूध गरम करून त्यात भाजलेला रवा घाला.
3. मिश्रण घट्ट होईपर्यंत शिजवा.
4. साखर घालून चांगले ढवळा.
5. वेलदोडा पूड घालून शिरा तयार करा.
6. वरून सुकामेवा घालून सजवा.

या रेसिपी मुलांना खूप आवडतील आणि त्यांना नाग पंचमीच्या सणाचे महत्त्व आणि आनंद समजेल. सण साजरा करताना मुलांना परंपरेची माहिती देणे आणि त्यांच्यासोबत वेळ घालवणे हे खूप महत्त्वाचे आहे. नाग पंचमी हा सण आपल्या संस्कृतीतील एक सुंदर परंपरा आहे, ज्यामुळे मुलांना आपल्या संस्कृतीची ओळख होते.